دهه 1320 دهه تفوق حزب توده بر ایران است. این حزب در این دهه قوی‌ترین حزب سیاسی کشور بود. حزب توده در غیاب حکومت مقتدر توانست فشارهای زیادی را به کارگران وارد کند و دست برتر را در امور سیاسی از آن خود کند. رضا نیازمند در این رابطه در خاطرات خود آورده است

مصدق از معدود شخصیت‌های سیاسی ایران است که وقتی نام خود را به عنوان یک فعال و مبارز سیاسی مطرح کرد، بسیاری از گروه‌های سیاسی و مذهبی از او حمایت کردند. او توانست نظر مساعد هر دو طیف راست و چپ را جلب کند. هر چند در رابطه با حمایت چپ‌ها از او دیدگاه‌های متناقضی وجود دارد. با این حال او طرفداران زیادی از هر دو جناح داشت

حزب توده، از نظر تشکیلاتی، جز احزابی است که تا اواخر دهه 1320 از قدرت بالایی جهت نفوذ و اقدامات عملی برخوردار بود؛ اما این حزب نتوانست قدرت خود را حفظ نماید و تنها در اواخر دهه 1320، به صورت منسجم، به فعالیت پرداخت.

حزب توده در دهه‌ی چهل به دنبال گسترش حوزه نفوذ خود در مناطق مختلف کشور خصوصاً مناطق محروم و دور از مرکز بود. کردستان از مناطقی بود که برای حزب توده جذابیت داشت.

حزب توده، یکی از مهم‌ترین و در عین حال منسجم‌ترین تشکل‌های سیاسی ایران تا اواخر دهه 1320 بود. این حزب، به مانند هر حزبی، جدا از مرامنامه حزبی، بنیاد نظری و تئوریک خاصی جهت مبارزات و اقدامات عملی داشت. اما پایه‌های نظری این حزب، با مشکلات و انتقاداتی مواجه بود که مهم‌ترین آن وابستگی به شوروی بود.

نقش حزب توده در کودتای 28 مرداد، موضوعی است که بارها و بارها در منابع مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. با این حال دیدگاه‌هایی که در این منابع مطرح شده است دیدگاه‌های متفاوت و گاه متناقضی بوده است. چنانچه برخی معتقدند حزب توده بر علیه مصدق وارد عملیات شد.

بعد از شهریور 1320 و انتقال قدرت به حکومت جدید، افراد و سیاستمدارانی که سالیان سال در خفقان سیاسی رضاشاه بودند، توانستند با آزادی بیشتری دست به فعالیت‌های سیاسی بزنند. از این رو در زمان کوتاهی شاهد شکل‌گیری احزاب متعددی با گرایشات سیاسی متفاوت هستیم. در این میان، احزابی که گرایشات چپ شکل گرفتند، از مهمترین و قوی‌ترین تشکل‌های سیاسی بودند که موجد تحولات ...

در جریان کودتای 28 مرداد 1332، ثریا اسفندیاری از جمله کسانی بود که در کنار شاه قرار داشت. ثریا همسر دوم محمدرضا، در روزهای کودتا و در روزهایی که شاه به تنهایی کشور را ترک کرد، همراه او بود و از نزدیک شاهد بسیاری از اتفاقات بود. او بعدها اشاراتی از وقایع آن روزها را در کتاب خود با عنوان کاخ تنهایی ذکر کرد که مروز آنها می‌تواند روشن کننده بخش‌هایی از ...

تیمور بختیار اولین رئیس ساواک و فرماندار نظامی تهران هنگام کودتای آمریکایی انگلیسی 28 مرداد 1332، پس از فرار از کشور، مدتی در لبنان اقامت گزید و سپس به عراق رفت.

دکتر مصدق در مرداد 1332 طی یک رفراندوم دست به انحلال مجلس زد. برخی معتقدند این رفراندوم از نظر قانونی نادرست بود و اقدام دکتر مصدق در انحلال مجلس کاملاً غیرقانونی بود؛ حتی علیرغم آنکه رفراندوم غیرقانونی بود؛ به درستی هم اجرا نگردید. اما دکتر مصدق خود با ارائه دلایلی معتقد بود که رفراندوم و انحلال مجلس ایراد قانونی نداشت. 

از شهريور تا بهمن 1332 هر روز خبرهايى از كشفيات جديد فرماندارى نظامى مى‏رسيد. پس از 28 مرداد سازمان نظامى حزب توده در چند مورد اقداماتى كرد كه كنجكاوى مقامات انتظامى و نظامى كشور را به وجود يك سازمان پنهانى در درون ارتش برانگيخت. ازجمله طرح آتش زدن هواپيماهاى ارتش به وسيله چند تن از افسران جزء و درجه‏داران نيروى هوايى كه قرار بود براى عمليات نظامى ...

یکی از زمینه‌های فعالیت سیاسی شاپور ریپورتر، همکاری با شبکه ملبورن بود. این شبکه وظایف متعددی داشت که مهمترین آن ایجاد ترس و وحشت در میان مردم نسبت به کمونیسم بود. شبکه ملبورن با همکاری اعضای خود از جمله شاپور، این هدف را به روش‌های متعددی انجام می‌داد.

پیشه وری شخصیتی بود که زمینه زیادی برای سرمایه گذاری روس ها داشت. تا حدی که بلشویک ها به بهای حمایت از او از حزب توده در آذربایجان گذشتند و آنها را به خوبی بازیچه کردند. آنچنان که حزب توده حیران مانده بود. مروری بر سوابق پیشه وری به خوبی نشان می دهد که چرا روس ها او را برای شورش علیه حکومت مرکزی برگزیدند . . .

گزارش مامور ویژه درباره معرفی مراکز جاسوسی شوروی ها در ایران در نتیجه بازجوئی بعمل آمده دائر بر : نفوذ در موسسات فرهنگی و دانشگاه و جمعیت های پزشکی کشاورزی بوسیله عمال ایرانی فارس زبان ، برپائی نماشگاه وابسته به انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی در چهارراه قوام السلطنه . . .

در این سند ملاقات سه نفر از اعضاء حزب توده ایران با صدام را مشاهده می نماییم. این افراد با ورود به عراق ، بلافاصله با مقامات نظامی بغداد و صدام حسین تکریتی و سالم سلیمان ملاقات نمودند و از صدام حسین تقاضای پول و اسلحه نموده‌اند . . .

حزب توده اگرچه حزبی بسیار سازماندهی شده و قدرتمند محسوب می شد؛ اما هرگز در راستای خدمت به ایران و ایرانی گامی برنداشت و همیشه به عنوان ابزار بیگانگان اقدام کرد. جالب اینکه با آن همه خودش خدمتی به راحتی روس ها آنها را در آذربایجان کنار گذاشتند و خادمین دیگری را برگزیدند . . .

ایرانیان به ذات نمی توانستند به سوی روس های کمونیست و حکومت کمونیستی شوروی گرایش یابند. دلیل این امر نیز حضور مذهب در زندگی خصوصی و اجتماعی ایرانیان بود. اما روس ها نیز آرام ننشسته بودند. آنان در تلاش بودند تا مردم را باورهای فکری خود همراه کنند و در ایران راستا برنامه های متنوعی را تدارک دیده بودند . . .

قیام سی تیر را باید از یکسو نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران به شمار آورد چرا که در این مقطع تقابل علنی مردم با دیکتاتوری پهلوی به شکلی علنی و برای اولین بار خود را نشان داد. اقدامی که در ادامه به رغم کودتای 28 مرداد و شکست نهضت ملی در نهایت به انقلاب اسلامی ایران ختم شد. کیانوری درباره تعداد کشته شده های حزب توده در این قیام می گوید . . .

پیشه وری شخصیتی بود که زمینه زیادی برای سرمایه گذاری روس ها داشت. تا حدی که بلشویک ها به بهای حمایت از او از حزب توده در آذربایجان گذشتند و آنها را به خوبی بازیچه کردند. آنچنان که حزب توده حیران مانده بود. مروری بر سوابق پیشه وری به خوبی نشان می دهد که چرا روس ها او را برای شورش علیه حکومت مرکزی برگزیدند . . .

حزب توده را می توان سازماندهی شده ترین حزب تاریخ معاصر ایران دانست. حزبی که در حوزه های مختلف و من جمله جذب جوانان و زنان و کادرسازی فعال بود. با همه این احوال به دلیل ماهیت دینی و مذهبی جامعه ایرانی و حضور پر رنگ روحانیت، این حزب تنها توان جذب طیف خاص و محدودی از مردم را داشت. برخلاف این واقعیت، انگلستان در جریان ماجرای ملی شدن صنعت نفت و برای راضی ...